BEYCAN: MÜCADELE VE DAYANIŞMANIN ÖNEMİNİ “İLİÇ” MADENİNDE GÖRÜYORUZ
Dersim TMMOB İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Uğur Beycan Erzincan İliç maden sahası hakkındaki son durumu radyomuza değerlendirdi. ” TMMOB olarak 2021 yılında Erzincan İliç Çöpler bölgesinde Kanada menşeli AnaGold firmasının yürütmüş olduğu altın arama faaliyeti üzerinden şirketin madende bir kapasite artışı ve bakanlığın vermiş olduğu ÇED olumlu raporları vardı. Buna istinaden TMMOB olarak 2021 yılında Erzincan İdari Mahkemesine bu alandaki kapasite artışına dair verilen ÇED olumlu raporuna ve kapasite artışına itiraz edip iptal talebinde bulunmuştuk. Akabinde Erzincan İdari Mahkemesinde taraf olarak katıldığımız davada yerel mahkeme, idari mahkeme, bilirkişi raporlarını ve ÇED olumlu raporunu, olumlu görüp TMMOB’un davasını reddetmişti. TMMOB reddedilen bu davayı bir üst mahkemeye, temyize götürdük. Danıştay, TMMOB’u haklı görüp üstün kamu yararı çerçevesinde ilk bilirkişi raporunun uygun olmadığını ve eksik olduğu gerekçesiyle tekrardan Erzincan İdari Mahkemesine davayı geri iade edip yargılamayı ve yeniden bir bilirkişi raporu düzenlenmesi üzerine talepte bulundu.” diyen Beycan açıklamasına maden sahasında yaşanan “liç” faciasını örnek vererek devam etti. ” Süreç Erzincan İdari Mahkemesinde işlerken ve yeni bir bilirkişi raporu oluşturulurken, TMMOB’un da defalarca o bölgeye dair sunmuş olduğu raporlarda dikkat çekmiş olduğu oluşabicek felaketlerden “Liç Akması” sonucu dokuz emekçinin toprak altında kalıp hayatını kaybetmesi ile birlikte raporlardaki durumu acı ve ağır bir deneyimle de teyit etmiş olduk. Bununla birlikte, Erzincan İdari Mahkemesi hem yaşanan felaket hem yeni bilirkişi raporu hem de kamuoyunun baskısıyla birlikte TMMOB’u bu iki dava süreci ile ilgili haklı gördü ve TMMOB’un lehine, kapasite genişletmeyle ilgili kararı reddedip iptal etti. Bir de valiliğin Ocak’taki genişleme, kapasite genişlemesine dair ÇED gerekli değildir kararını reddedip iptal etti. Bu iptal sonucuyla birlikte davalı kurum, bakanlık, valilik ve şirket yetkilileri idari mahkemenin bu kararını üst mahkemede temyize götürse de sonuç yine lehimize tamamlandı ve kesinleşti” dedi. Sürecin dayanışma ve kolektif çalışmayla ve dayanışma sayesinde böyle sonuçlandığını dile getiren Beycan, ” Şüphesiz bu süreçler yürütülürken eş zamanlı olarak 2022-23 yıllarını takiben. TMMOB’un öncülüğünde Dersim Emek ve Demokrasi güçlerinin ve Dersim Kent Konseyi’nin birlikte yürüttüğü, paneller, sempozyumlar yapıldı. Halkın farkındalığını, toplumsal refleksi bilgiyi, bilimsel boyutuyla, teknik boyutuyla, bilim insanlarıyla, yetkin mühendislerle, mimarlarla, bu konunun uzmanı kesimlerle, halkımızın farkındalığını artırma pratiğine de girdik. Sonucunda ise çıkan iptal kararı oldu. Bu açıdan TMMOB şahsında bu karar tüm Dersim halkının, tüm emek ve demokrasi güçlerinin de kazanımı olarak burada önümüzde duruyor. Bu kararla birlikte bir kez daha dayanışma kültürünün aslında ne kadar elzem olduğu açığa çıkmış oluyor. Genel süreçle ilgili gelinen nokta bu. Artık yapmamız gereken mahkemenin vermiş olduğu hükmün takibini yapmak ve dayanışmayla hakkımız olanı savunmak. ” diyerek sözlerini noktaladı. DERSİM/Ahmet GÜLMEZ
HIZIR QAWUTI: BEREKET VE DAYANIŞMANIN İZİNDE
Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Dervişcemal Köyü’nde, Adıgüzel ailesi yıllardır süregelen Hızır qawut ritüelini, dualarla gerçekleştiriyor. Kavrulup öğütülen qawut lokmasından Hızır’ın bereket alacağına inanılıyor; bu uygulama, toplumsal dayanışma ve komşuluk ilişkilerinin güçlenmesine vesile oluyor. Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Dervişcemal Köyü’nde, yüzyıllardır süregelen geleneksel inançlar ve uygulamalar, Adıgüzel ailesi evinde her yıl yeniden hayat buluyor. Köyde “Hızır’ın qawut lokmasından bereket alınır” inancıyla yaşatılan bu ritüeli bu yıl eşi, kızı ve torunu ile birlikte gerçekleştiren Selvi Adıgüzel, uygulamanın önemini ve sürecini şu şekilde anlattı: “Her yıl olduğu gibi bu yıl da evimizde dualarla Hızır qawutumuzu çevirdik. İlk olarak ‘paca’ dediğimiz alanda ateş yakıp buğday ya da arpayı kavuruyoruz. Kavrulan tahılları el değirmeniyle ‘dızdarda’ öğütüyoruz. Öğütme sırasında ortaya çıkan iri taneleri ‘kurdun kuşun hakkı’ diyerek hayvanlara dağıtıyoruz. Sonrasında, öğüttüğümüz qawutu ekmeğin arasına koyup kapı komşularımıza dağıtıyoruz.” Hızır lokması Selvi, qawutun köydeki yerini ve ritüelin manevi boyutunu da vurguladı: “Perşembe akşamı qawutu eleyip ocak önüne koyuyoruz. Cuma sabahı ilk ışıklarda ocak önüne koyduğumuz qawutta el izi varsa Hızır gelip qawuttan bir lokma almıştır. Yani, Hızır’ın qawuttan lokma alması bolluk ve bereketin simgesidir. Bu uygulama sayesinde komşuluk ilişkilerimiz güçlenir, toplumsal dayanışma pekişir.” Ayrıca, Selvi Alevi inancının kutsal dönemlerinden biri olan Hızır Orucu’nun uygulamalarına da değindi: “Ocak’ın ikinci yarısından Şubat ortalarına kadar süren bu dönemde oruç tutulur, evlerde gün batımında çıralar yakılır. Özellikle evli olmayan gençlerimiz, Hızır’ın son gününde oruç tutup akşam su içmezler. Çünkü o gece, rüyasında kendisine su veren kişiyle evleneceklerine inanılır.” Kışın zorlu dönemi sona eriyor Aleviler açısından kutsal kabul edilen Hızır ayı, Ocak (Zemheri) ayının ortalarında başlayıp Şubat (Karakış) sonuna kadar devam eder. Hızır ayının “zemheri” olarak adlandırılması, ayın bitmesiyle soğukların kırıldığına yönelik bir inancı simgeliyor. Adıgüzel, “Hızır ayının sona erdiği ilk Cumartesi günü, gençlerin ellerindeki değneklerle kapılara, çocuklara ve hayvanlara vurulur. Soğuk geçen kış zamanında hastalıklara karşı koruduğuna inanılır ve güç kuvvet verdiğine inanılır. Bu ritüelle zemheriyi def etmeye çalışırlar” dedi. Bu ritüel, hem doğanın döngüsüne duyulan saygıyı hem de toplumsal dayanışmayla sert geçen kışın ardından gelecek doğanın canlanışına duyulan coşkuyu yansıtıyor. Toplumsal dayanışma ve kültürel mirasın devamı Adıgüzel ailesi, modern yaşamın etkisiyle bazı geleneklerin geride kalması karşısında kültürel mirası yaşatma konusundaki kararlılığını ortaya koyuyor. “Allah çocuklarımıza yardımcı olsun” temennisinde bulunan aile, Hızır qawutunu sadece manevi bir ritüel olarak değil, aynı zamanda toplumsal barış ve dayanışmanın simgesi olarak geleceğe taşımaya çalışıyor. Bu kutsal uygulama, Dersim’in bereket, umut ve birlikte yaşama inancını yansıtan değerli bir miras olarak, nesilden nesile aktarılmaya devam ediyor. DERSİM/Düzgün AKDENİZ
UMUDA ÇALINAN MAYA, HONÇA YUFKA
Pervin Kaçan, Dersim’in dar sokaklarında sabahın erken saatlerinde dükkânını açarken, sadece hamur yoğurmuyor; yılların emeğini, sabrını ve hayat mücadelesini şekillendiriyor. Gözleme, yağlı ekmek, palamut ekmeği, ekşi mayalı ekmek, kara kılçık ekmeği… Her biri onun hayat hikayesinin bir parçası. On iki yaşından beri hamurun içinde olan Pervin, ilk olarak annesine yardım ederken bu işe adım attı. Ama asıl dönüm noktası, evlendikten sonra kayınvalidesinin “Evliliği biliyorsan, yufkanı yapmayı da bileceksin,” demesiyle geldi. O gün başına bırakılan hamur, bir gün onun geçim kapısı olacaktı. Bir Projeden Hayallere Pervin’in yolculuğu sadece mutfakta başlamadı. Kendi işini kurma hayali hep aklının bir köşesindeydi. Bir dönem istiridye mantarı üretimi için proje hazırladı, ancak çeşitli nedenlerle hayata geçiremedi. Ama bu başarısızlık onu yıldırmadı. “Her kadın bir şeyi başarabilir,” diyerek, Dersim’de kendi işini kurmaya karar verdi. Bu süreçte Menekşe Abla’nın yufkacı dükkânında çalışarak deneyim kazandı. “Sen bu işi yaparsın,” diyen Menekşe Abla’nın sözleri, Pervin’in kafasında bir kıvılcım çaktı. O kıvılcım, bugün açtığı dükkânda koca bir ateşe dönüştü. Bu ateşi de uzun zaman Saniye Abla ile birlikte çalışarak harladı. Kadın Olmanın Getirdiği Engeller: “Bana Ev Vermediler” Pervin’in hikayesi sadece ekonomik bir mücadele değil, aynı zamanda toplumsal önyargılarla da savaşın hikayesi. “Kadınım diye bana ev kiralamadılar,” diyen Pervin, bu coğrafyada kadın olmanın ne kadar zor olduğunu derinden hissetti. Oysa borcuna sadık, sorumluluk sahibi biriydi. Ama kadın olduğu için sürekli bir adım geride tutuldu. Hatta işini yürütmek için bazen bir erkeğin araya girmesini sağlamak zorunda kaldı. “Oysa ben kendi işimi kendim görebilirdim,” derken, yaşadığı hayal kırıklığı sesine yansıyor. “Yürürsen Dünya Sana Yol Olur” Tüm bu zorluklara rağmen Pervin pes etmedi. Bir buçuk ay önce açtığı, ‘Honça Yufka’ dükkânında sabahın erken saatlerinden geceye kadar çalışıyor. Çocukları artık büyümüş, biri 22, diğeri 16 yaşında. Onlar kendi hayatlarını kurmaya başlarken, Pervin de kendi ayakları üzerinde durmanın gururunu yaşıyor. “Yürürsen dünya sana yol olur,” diyerek tüm korkularını ve endişelerini bir kenara bırakıp bu yola çıktı. Yolda tanıdığı insanlar, dostlar ve arkadaşları ona destek oldu. “Bazen hiç tanımadığım insanlar bana Hızır oldu,” diyor. Müşterilerden Gelen Destek Pervin’in emeği sadece ailesi için değil, çevresindeki insanlar için de ilham kaynağı oldu. Dükkânına gelen müşteriler, onun başarısını takdir ediyor. Kadın müşterilerden sık sık “Helal olsun, bunu başardın,” gibi sözler duyuyor. Erkek müşteriler ise zamanla önyargılarını kırıyor. Bir müşteri, ekmeğin tadı ekşi olduğu için eleştiride bulunmuş ama birkaç gün sonra geri dönüp, “Seni konuştular dışarıda, herkes çok güzel şeyler söyledi,” diyerek takdirini sunmuş. Bu küçük anlar, Pervin’in yorgunluğunu hafifletiyor. “Gerçek Özgürlük Burada Başlıyor” Pervin’in hikayesi sadece ekmek yapmaktan ibaret değil. O, aynı zamanda Dersim’de kadınların kendi ayakları üzerinde durabileceğini gösteren bir örnek. “Kadınların ekonomik özgürlüğü, gerçek özgürlüktür,” diyor. Her sabah erkenden dükkânını açarken elleri yoruluyor olabilir ama ruhu hiç yorulmuyor. Çünkü biliyor ki, o artık sadece kendi hayatının değil, çocuklarının ve ilham verdiği diğer kadınların da geleceğini şekillendiriyor. Kadınlara Mesaj: “Kendinize Güvenin ve Yola Çıkın” Pervin, hikayesini sadece kendi için değil, başka kadınlara ilham vermek için de anlatıyor. “Önce kendinize güvenin. Kendinizi iyi analiz edip. Sonra yürüyün. Engellerle karşılaşacaksınız ama çıkış yolları da bulacaksınız,” diyor. Onun hayatı, zorlukların aşılabileceğini ve kadınların kendi güçlerini keşfettiklerinde neler başarabileceklerinin bir kanıtı. DERSİM/Suay ABAK
DERSİM’DE DEĞİŞEN GELİR ARAÇLARI: TOPRAK MI, TURİZM Mİ?
Dersim’de istihdam ve işsizlik en temel sorunlar olarak yerini korurken tarıma dayalı üretimin zayıflaması insanları başka sektörlere itti. Kentte yaşayanlar istihdamın gelişmemesinin en önemli nedeninin süregelen siyasi atmosfer olduğunu söylüyor. Fakat bugün kentte hızla çoğalan mevsimlik turizmden bahsetmek mümkün. İş sahaları yetersizken, temel geçim kaynağı tarım ve hayvancılıkken bugün artık her iki vadi boyunca kamp, işletme, bungalov ev gibi tesislere rastlamak sıklaştı. Kentte yaşayanların bir kısmı doğanın turizme ve ticarete açılmasına tepki gösterirken bir kısmı da geçim kaynağı olarak olumlu bakıyor. ‘TURİZMİN ÖNE ÇIKMASININ BİR SEBEBİ DE İŞSİZLİK’ Dersim merkezde yaşayan Elif Demir dört yıl önce İstanbul’dan Dersim’e dönmüş. Pandemi sürecinde memleketine döndüğünü ve o süreçte toprağa yöneldiğini aktaran Demir şunları söyledi, “Pandemi herkes için olduğu gibi benim için de kabustu. Kapalı kalmak doğadan uzak kalmak belki de buraya dönmemdeki en etkili nedenlerden biri oldu. Buraya geldim ve bir şekilde yaşamımı da idame ettirmek zorundaydım. Ailemin desteğiyle arıcılığa başladım. Burada genel olarak bir istihdam sorunu olsa da ben ekonomimi bu şekilde kurabildiğim için belki de şanslıyım çünkü ciddi bir istihdam sorunu var burada. Bu da insanları tekrar toprağa, tarıma ve hayvancılığa yönlendirdi. Evet şehre göre her şeyi topraktan alabilmek bir avantaj ama bunun için sabır ve belli bir sermaye lazım. Bu yüzden birçok kişi de hızlı yollardan kendini kalkındırmak istiyor. Turizmin bu kadar öne çıkmasını buna da bağlıyorum.” ‘YETKİLİLERİN KENT GENELİNDE İSTİHDAM ALANALRI SAĞLAMASI GEREKİYOR’ Ovacık’ta yaşayan ve adını vermek istemeyen bungalov ev işletmecisi de insanların otellere ve turizme yönelmesinin nedenine ilişkin şunları söyledi, “İlimizde yaşayanların ekonomisi önceden daha çok toprağa dayanırken şimdi bungalov ev, kamp yeri açan işletmeler artışta. Çünkü ilimizde ne bir fabrika ne de düzenli bir istihdam sahası var. Fakat bu tarz işletmeleri de yine görece istihdam sorunu olmayanlar çalıştırabiliyor bu arada. Uzun yıllar burası göçle, yoksullukla, siyasi sorunlarla boğuştu. Şimdi de yine görece şanslı olanlar kendilerine bu alanları yaratıyor. Ama önemli olan aynı zamanda doğaya zarar vermemek. Bu noktada da işletmeciler olarak eleştiri aldığımız doğru. Elimizden geleni yapıyoruz ama öncelikle yetkililerin güvenilir iş sahalarını desteklemesi, köylüye çiftçiye alan açması gerekiyor. Yoksa şimdi olduğu gibi vadilerimizin her yani birer işletme haline gelmeye devam edecek.” DERSİM/Duygu KIT
Söyle Adın Nedir? Dersim mi, Tunceli mi?
Dönem dönem yapılan açıklamalarla sıklıkla gündeme gelen “Dersim mi, Tunceli mi?” tartışmalarına ilişkin birçok siyasetçi, dernek, tarihçi açıklama yapmaya devam ediyor. Dersim isminin iadesi için DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu tarafından geçtiğimiz sene mecliste kanun teklifi verilmişti. Kordu’nun teklifi bugüne kadar meclise sunulan sekizinci kanun teklifi oldu. Peki birçok alanda tartışılmaya devam eden konuya ilişkin bugüne kadar TBMM’de neler oldu? ‘DERSİM SADECE BİR İSİM DEĞİLDİR, SAVUNMAYA DEVAM EDECEĞİZ’ DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu, “Hakikati inkarcı bir zihniyetle örtmek ancak iktidarın tekçi zihniyetine yakışan bir durum.” diyerek şunları söyledi, “‘38’den önce de bugün de Dersim halkı Dersim demeye devam etmektedir. Dönemin başbakanı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Dersim’den özür dilenmesi gerekiyorsa biz özür dileriz.’ beyanına baksınlar. İsimler, şehirler, caddeler üzerinden asimilasyon politikalarını geliştirmiş olsalar bile bu halk kendi caddelerini, isimlerini, sokaklarını, Dersim dahil kendi ismiyle ve ruhuyla anmaya devam etmektedir. Çünkü Dersim sadece bir isim değildir, Kırmanciye kentidir. Dolayısıyla benden önceki vekillerimiz de ismin değişmesi ile ilgili kanun teklifleri sunduk. Bunu dillendirmeye de devam edeceğiz. Gerçeğimizle beraber ilerleyeceğiz.” ‘DERSİM İSMİNİN İADESİ İÇİN İLK TEKLİF ŞERAFETTİN HALİS’TEN’ 24’üncü Dönem CHP Dersim Milletvekili Hüseyin Aygün ise Dersim isminin iadesi için kanun teklifi veren bir başka isim. Aygün kendiyle hiç görüşülmediğini aktararak şu bilgileri paylaştı, “Tunceli’nin adı Dersim olsun teklifini 2007-2011 arası dönemde ilk kez BDP Dersim Milletvekili Şerafettin Halis gündeme getirdi. Aynı dönemde Kamer Genç de Dersim 1938 zararlarının tazmini yönünde daha geniş bir teklif verdi. Bunların ikisi de ele alınmadı. Benim dönemimde Tunceli’de iki milletvekiliydik. Açılım süreci devam ederken teklifi hazırladım. Seyit Rıza ve arkadaşlarının itibarının iade edilmesi yönünde paragraflar da koydum. O dönem Akif Hamza Çebi grup başkanvekiliydi. Üç dört kere teklifi bana geri gönderdi. En son teklif, şekil olarak benim teklifim olmaktan çıkmıştı. Teklif gitti, genel kurula hiç inmeden dönem sona erdi görüşülemedi. HDP’nin yine ‘Dersim 1938 olaylarını Araştırma Komisyonu’ kurulması gerekiyor diye 2012’de bir teklifi oldu, teklif AKP oylarıyla reddedilmişti.“ DERSİM BELEDİYESİ TABELA KARARI Dersim Belediye Meclisi, 7 Mayıs 2019’da yaptığı olağan toplantısında Tunceli Belediyesi tabelasının ‘Dersim Belediyesi’ olarak değiştirilmesi yönünde karar almış, karar kamuoyunda tekrar sıkça tartışılmıştı. Erzincan İdare Mahkemesi’nin ilgili karara ilişkin yürütmenin durdurulması kararı almasının ardından Türkiye İçişleri Bakanlığı da, kararla ilgili soruşturma başlatmış, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli isim değişikliği talebine tepki göstermişti. Neler olmuştu? “Dersim’in ismi 25 Aralık 1935 yılında TBMM’de kabul edilen ve 2 Ocak 1936 Resmî Gazete yayınlanarak yürürlüğe giren bir kanunla, Dersim halkının iradesi yok sayılarak Tunceli olarak değişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2011 yılında başbakanlığı döneminde, 13 bini aşkın kişinin öldürüldüğünü söylediği Dersim katliamı için “Devlet adına özür dilemek gerekiyorsa ve böyle bir literatür varsa ben özür dilerim ve diliyorum” demişti. Dersim isminin iadesi için 2011 yılı itibarıyla BDP Dersim Milletvekili Şerafettin Halis başta olmak üzere Kamer Genç, Hüseyin Aygün, Sezgin Tanrıkulu, Dilşat Canbaz Kaya, Zeynel Özen, Müslüm Doğan ve son olarak DEM Parti Dersim Milletvekili Ayten Kordu soru önergesi verdiler. DERSİM/Duygu Kıt
“TARIM BİTERSE HER ŞEY BİTER”
Dersim’de Hayvancılık Bitme Noktasında: “Eskiden 500 Hayvanım Vardı, Şimdi Elimizde Bir Şey Kalmadı” Dersim’in merkezinde hayvancılıkla geçimini sağlamaya çalışan Musa Kıt, anlattıklarıyla bölgedeki hayvancılığın içinde bulunduğu çıkmazı gözler önüne seriyor. 1994 yılında köylerin boşaltılmasıyla birlikte hayvanlarını satıp merkeze gelmek zorunda kalan Kıt, yıllar sonra yeniden hayvancılığa başlamış olsa da artan maliyetler ve devlet desteklerinin yetersizliği nedeniyle geçim mücadelesi veriyor. Köy Boşaltmaları ve Göç Musa Kıt, çocukluğundan beri hayvancılıkla uğraşıyor. Bir zamanlar 500’e yakın hayvanı, iki katırı ve arabasıyla köyde rahat bir hayat sürerken, 1994’te köylerin boşaltılmasıyla her şeyi değişiyor. “O zaman köyler boşaldığı zaman hayvanlarımızı sattık,” diyen Kıt, elindekileri sattığında neredeyse hiç para etmediğini anlatıyor. Bugün ise hayvancılığa tekrar başlamış ama şartlar eskisinden çok daha zor. Yem Fiyatları Cep Yakıyor Yem ve saman fiyatlarının artması, hayvancılığı sürdürülemez bir noktaya getirmiş durumda. “Bir torba yem, 1.000 TL’nin üzerindedir. Bir arpa 600-700 TL’dir” diyen Kıt, hayvanları beslemenin maliyetinin altından kalkılamaz hale geldiğini söylüyor. Dersim’de tarım alanlarının yokluğu da bu durumu daha da zorlaştırıyor: “Dersim’de tarım yok, tarla yok, bir şey yok. Her şey parayla zor.” Devlet Desteği Yetersiz Musa Kıt’ın en büyük şikayetlerinden biri de devlet desteklerinin yetersizliği. Hayvancılığı geliştirmek için kredi almak istediklerinde, köyde yaşamadıkları gerekçesiyle kredi verilmediğini belirtiyor: “Köyde değilsin, şehirde kredi vermiyorlar. Başkalarına faizsiz kredi veriyorlar, bize geldi mi faizli kredi bile vermiyorlar.” “Tarım biterse her şey biter” Dersim’de hayvancılık ve tarımın bitme noktasına gelmesi, sadece bireysel bir sorun değil. Tarım ve hayvancılıkla geçinen birçok aile, yüksek maliyetler ve destek eksikliği nedeniyle aynı sorunları yaşıyor. Bölgedeki göç ve köy boşaltmaları, tarımsal üretimin azalmasına ve hayvancılığın zorlaşmasına neden olmuş durumda. Musa Kıt’ın sözleri, bu durumun hem ekonomik hem de sosyal boyutlarını gözler önüne seriyor: “Tarım biterse, hayvancılık biterse her şey biter.” DERSİM/Suay ABAK
“İTİLENLERİN SESİNE KULAK VERECEK BİR ÇAĞ GELECEKTİR.”
Hüseyin Çağlayan, yeni romanında savaşın, sürgünün ve aşkın izlerini işliyor. Hüseyin Çağlayan’ın Gri Yayınları’ndan çıkan yeni romanı “Anne Beni Neden İttin?”, edebiyat dünyasında derin izler bırakacak bir hikâye sunuyor. Roman, Dersim coğrafyasına benzeyen kurgusal bir mekânda, savaş ve sürgünün ortasında kalan Mehmet’in çarpıcı öyküsünü ele alıyor. Çağlayan’la yaptığımız söyleşide romanın hikâyesine ve yazma sürecine dair konuştuk. Mehmet’in dramı ve itilenlerin yazgısı Roman, küçük yaşta sürgün edilen Mehmet’in yaşadığı derin travmaları ve itilenlerin hikâyesini anlatıyor. Mehmet’in kaderi, askerlerin kuşattığı bir bölgede annesi tarafından bir kayadan itilmesiyle değişir. “Mehmet ya kayadan itilip hayatta kalacaktı ya da askerler tarafından öldürülecekti,” diyen Çağlayan, bu dramatik başlangıcın ardından Mehmet’in savaş, sürgün ve acılarla dolu hayatını gözler önüne seriyor. Romanda, yalnız bırakılmış Mehmet’in küflü odalarda geçen kâbus gibi günleri, korkuyla sarmaş dolaş anıları ve hayatta kalma mücadelesi, savaşın bireylerde açtığı derin yaralara dikkat çekiyor. Çağlayan’ın da belirttiği gibi “Anne Beni Neden İttin?”, bir aşk hikayesi gibi başlasa da, bir bütün olarak itilenlerin, horlananların ve ötekileştirilenlerin romanıdır.” Yazmanın zorunluluğu ve yüzleşme cesareti Çağlayan, romanı yazma sebebini şu sözlerle ifade etti: “İlk olarak kendimle yüzleşmek istedim. Sonra yaşadığım coğrafyayla ve sistemle yüzleşme ihtiyacı hissettim. Bu roman, köşeye sıkışmış, küllerle örtülmüş insanların hikâyelerini anlatma çabasıdır.” Yazar, yaşadığı coğrafyada insanların çektiği acılara tanıklık ettiğini ve bu hikâyeleri başkalarına aktarma sorumluluğu duyduğunu dile getirdi. Ayrıca, sanat ve edebiyatın insanları hayatta tutan güçlü dallar olduğuna vurgu yaparak, “Sanat ve edebiyat, itilenlerin tutunabileceği en güçlü dal olmalıdır,” dedi. Auschwitz’ten Dersim’e uzanan keder Roman, yalnızca bir bireyin hikâyesi değil; aynı zamanda savaş, sürgün ve soykırımın insanlar üzerindeki etkilerini ele alıyor. Çağlayan, savaşı ve şiddeti şu cümlelerle betimliyor: “Auschwitz, Dersim, Torreblanca… İnsanlık tarihi, kötülüklerin tekrar tekrar üretildiği bir sahneye dönüşmüş durumda. İnsanların ve hayvanların ölüme karşı ortak direnişini bu romanla dile getirmeye çalıştım.” Roman boyunca Mehmet’in yaşadığı olaylar, insanlığın acı dolu geçmişine dair bir ayna görevi görüyor. “Anne Beni Neden İttin?”, savaşların ve zulmün bireysel trajedilere nasıl dönüştüğünü, kurbanların sessiz çığlıklarıyla anlatıyor. Kitapla gelecek nesillere sesleniyor Hüseyin Çağlayan, kitabın yalnızca bugüne değil, geleceğe de seslenmesini umut ediyor: “Toplum, belki bugün değil, ama bir gün bu romanı anlayacaktır. İtilenlerin sesine kulak verecek bir çağ gelecektir.” Sanatın, olanaksızlıkları olanaklı kılma gücüne sahip olduğunu savunan yazar, romandaki tüm acılara rağmen insanlığın umuda tutunabileceğine dair bir mesaj veriyor. Hüseyin Çağlayan kimdir? Hüseyin Çağlayan, Munzur Üniversitesi Siyaset ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde öğretim üyesi olarak akademik çalışmalarını sürdürüyor. Doktorasını Almanya’da tamamlayan Çağlayan, Zaza dili, Dersim tarihi ve toplumsal travmalar üzerine çalışmalar yaptı. Daha önce yayımlanan Yemoş Hatun ve Çocukları, Sis ve Arayış, Pêt ve Pelge, Ema Lenge, Hêkate Kılmi gibi eserleriyle tanınan Çağlayan, bu kez okuyucularını savaşın ve sürgünün karanlık yüzüyle buluşturuyor. DERSİM/Özkan ULUCAN
YAŞAM BOYU MÜCADELE: SENDİKAL HAREKETTEN SANATA
Sinan Devletli, genç yaşlarda başladığı resim tutkusu ve işçi sınıfı için verdiği emek mücadelesiyle tanınan bir isim. Uzun yıllar sendikacılık yaparak işçi sınıfının haklarını savunan Devletli, bugün emekli bir sanatçı olarak Dersim’de resimle ilgileniyor. Resmi, geçmişteki mücadelesinin ve yaşamının yansıması olarak gören Devletli, sanatını maddi kazanç amacıyla değil, tamamen kişisel bir hobi olarak geliştiriyor. “Bütün sıkıntılarımı gideren bir sanat dalı” olarak tanımladığı resim ile geçmişteki işçi mücadelesinin izlerini sanatına yansıtarak, toplumsal mücadelesine devam ediyor. İstanbul’a göç ve erken yaşta başlayan mücadele Sinan Devletli, 1970’lerde ailesiyle birlikte İstanbul’a göç ettiğinde, yoksullukla mücadele etmeye başladı. Bu zorluklar, onun erken yaşta hayatla mücadele etmeye başlamasına sebep oldu. Resme olan ilgisi ilkokul yıllarına dayansa da, dönemin siyasi atmosferi nedeniyle üniversiteye gidemedi. Ancak sanat yolculuğu, onu işçi sınıfının mücadelesine adım atmaya engel olmadı. Sendikal faaliyetlerle işçi hakları için mücadele Sinan Devletli, 1970’lerde başladığı sendikal faaliyetlerle, işçi haklarını savunmak için aktif bir mücadeleye girdi. O dönemde işçiler maaşlarını zamanında alamıyor ve yaşam standartları giderek düşüyordu. Sarı sendikacılıkla karşı karşıya kalan Devletli, sendikal mücadelenin işçi sınıfı için hayati öneme sahip olduğunu her fırsatta dile getirdi. “Sendikacı olmadığınızda, işçi haklarını savunmanız imkansız hale gelir” diyen Devletli, işçilerin kolektif hak savunuculuğunun, yaşam standartlarını yükseltmek için kritik olduğunu belirtiyor. Taksim Katliamı ve işçi mücadelesinin derin anlamı 1977’deki Taksim Katliamı’na tanıklık eden Devletli, o dönemin işçi mücadelesinin anlamını vurguluyor ve Taksim Meydanı’nda verilen mücadelenin 1 Mayıs’ın anlamını daha da derinleştirdiğini anlatıyor. Ancak günümüzde, 1 Mayıs’ın Taksim Meydanı’nda kutlanmasının yasaklanmasını, işçi sınıfının tarihsel mücadelesinin yok sayılması olarak değerlendiriyor. Günümüzde işçi sınıfı mücadelesi Devletli, geçmişte işçi sınıfının örgütlü olduğunu, ancak günümüzde sendikaların ve işçilerin aktif mücadelesinin giderek zayıfladığını belirtiyor. “Şimdi işçi, patronun dediğini yapmak zorunda kalıyor. Sendikalarda gelişim yok, işçi sınıfı korku içinde” diyen Devletli, ekonomik baskıların işçileri sessizleştirdiğini ifade ediyor. Sanatla bütünleşen bir yaşam Emekli olduktan sonra sanatla ilgilenmeye başlayan Devletli, zamanını resim yaparak geçiriyor. “Bütün sıkıntılarımı gideren bir sanat dalı” olarak tanımladığı resim, ona geçmişteki işçi mücadelesinin izlerini yansıtmada bir araç oluyor. Sanatını maddi kazanç amacıyla değil, tamamen kişisel bir hobi olarak geliştiren Devletli, memleketi Dersim’e yerleşip burada daha fazla vakit geçiriyor. “Mücadele etmeden kazanmak mümkün değil” Sinan Devletli, günümüz koşullarında işçi sınıfının mücadelesinin yeterli olmadığını vurguluyor ve “Mücadele etmeden hiçbir şey kazanılamaz. Bizim mücadelemiz 1 Mayıs’ı yaşatmak için, sendikacılığı geliştirmek için olmalı” diyerek, işçilerin bir araya gelip haklarını savunmadan bu düzenin değişemeyeceğine dikkat çekiyor. DERSİM/Suay ABAK
“Her Vas Koka Xo Ser Rewina.(Her Ot Kendi Kökünde Yeşerir)”
“BİR TOPLUMU AYAKTA TUTAN DİLİ VE KÜLTÜRÜDÜR” “Dersim’in unutulmaya yüz tutmuş ağıtlarını ve kılamlarını derleyerek gelecek nesillere aktaran Sait Baksi, kültürel mirasın önemine dikkat çekiyor: ‘Bir toplumun dili, kültürü ve inancı kaybolursa, o toplum ayakta kalamaz.’” Dersim’in Nazimiye ilçesine bağlı Civrak (Sarıyayla) köyünde doğup büyüyen Sait Baksi, geleneksel müziğin yaşayan temsilcilerinden biri. Çocukluk yıllarından itibaren müziğe duyduğu ilgiyle, Dersim’in unutulmaya yüz tutmuş sözlü kültür mirasını korumak ve gelecek nesillere aktarmak için ömrünü adadı. Baksi’nin yaşam hikayesi, bir halk ozanının kişisel mücadelesinin ötesinde, bir toplumsal hafıza ve kültürel direnişin sembolü. Bu mirasın önemine dikkat çeken Baksi, kültürün ve dilin bir toplumun varlığı için hayati öneme sahip olduğunu şu sözlerle ifade ediyor: “Bir toplumu var eden dilidir, kültürüdür, gelenekleridir, inanç değerleridir. Bunlar kaybolursa, o toplum kuru bir ağaca benzer. Aslını inkar eden bir toplum, izini kaybeder ve yok olur.” Zorluklarla başlayan bir yolculuk Sait Baksi, Civrak köyüne bağlı bir mezrada dünyaya geldi. Çocukluğu, çobanlık ve günlük köy işleriyle geçti. İlkokula 12 yaşında başlayabilen Baksi, Nazimiye Ortaokulu’nu bitirdikten sonra eğitimine İstanbul’da devam etti. Gece lisesinde okurken aynı zamanda da çalışma hayatına atılan Baksi, hayatının hiçbir döneminde müziğe olan ilgisinden kopmadı. “Bu mezrada ilkokul yoktu. Okula ancak 12 yaşında başlayabildim. Çocukluk yıllarımda, köyümüzde misafir olan ozan ve şairler beni çok etkiledi. Onların eserlerini dinlerken büyülendiğimi hatırlıyorum. Mala giderken, yolda kendi kendime şarkılar söylerdim. Fakat elimizde enstrüman yoktu. Akrabalarımızın sazlarını gizlice alır, çalmayı öğrenmeye çalışırdım,” diyerek, müzikle bağının nasıl başladığını anlatıyor. Dersim’in kültürel mirasını korumak Baksi, Sey Qaji, Sayder ve Welîyê Uşêne Îmamî gibi Dersim’in önemli şairlerinin eserlerinden etkilenerek, onların eserlerini derlemeye ve günümüze taşımaya karar verdi. Özellikle 1938 kırımını anlatan ağıtların derlenmesi ve saklanması, onun kültürel çalışmalarının merkezinde yer aldı. “Bu şairler olmasaydı, ben de olmazdım. Dersim’in ozanları, sadece kendi eserlerini üretmekle kalmadı, aynı zamanda önceki kuşaklardan aldıkları kültürü bize taşıdı. Bu eserler kaybolmasın diye parça parça derleyip birleştirdim ve ‘Dersim Ağıtları ve Uşene Kalmemi’ adlı kitabımda topladım. Her ağıtın bir öyküsü vardır; hiçbir eser boşuna söylenmemiştir. Bu miras, bize aynı zamanda bir kaynaktır,” diyerek yaptığı çalışmaları özetliyor. Baksi, kitabına sadece 55 eser sığdırabilmiş olsa da, elinde daha birçok ağıt ve kılam olduğunu belirtiyor. Ancak ona göre bu mirası korumak yalnızca bireysel çabalarla mümkün değil; gençlerin de bu kültüre sahip çıkması gerekiyor. Kültür ve dilin önemi Sait Baksi, müziğin yanı sıra, dilin de bir toplumun temel taşı olduğunu vurguluyor. Ancak Dersim’in Kırmançki (Zazaca) dilinin büyük bir asimilasyon tehdidiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor: “Eskiden evlerimizde yalnızca ana dilimiz konuşulurdu. Ancak şimdi, biz kendi dilimizi konuşmazsak çocuklarımız da öğrenemez. Bu durum, kültürel kimliğimizi kaybetmemize neden oluyor. Ağıtlar, kılamlar yalnızca müzik değil; aynı zamanda dilimizi, edebiyatımızı ve kimliğimizi öğreten birer hazinedir.” Baksi, röportajını Sey Qaji’nin unutulmaz dizeleriyle bitiriyor: “Her vas koka xo ser rewina, Her theyr zonê xode waneno, Kam ke eslê xo inkar keno, Toz erzeno rêça xo sono.” (*) *Her ot kendi kökünde yeşerir, her kuş kendi dilinde öter. Kim ki aslını inkar ederse, izi kaybolur gider. DERSİM/Özkan ULUCAN
Yaşar Usta, Kundura Tamirciliğinin Kaybolan Sanatını Yaşatıyor
Yeşilçam filmlerinde Münir Özkul’un canlandırdığı unutulmaz karakter Yaşar Usta, bir sahnede patrona meydan okur: “Sen… Büyük patron, milyarder, para babası, fabrikalar sahibi… Sen mi büyüksün? Hayır, biz büyüğüz, biz” Bugünün milyarderleri ise büyük markalar, hızlı tüketim alışkanlıkları ve ucuz üretimle emeği tehdit ediyor. İşte o sahnedeki gibi bir duruş, bir zanaata adanmış ömür ve usta Yaşar Usta var Dersim’de. Babasından devraldığı ayakkabı tamirciliğini yarım asırdır sürdüren Dersim’in Yaşar ustası, sadece bir mesleği değil, sabrı ve emeği de ayakta tutuyor. Dersim’in Yaşar ustası, kundura tamirciliğiyle bu soruyu yeniden soruyor: Büyük olan kim? Milyarder markalar mı, yoksa yılların emeğiyle ayakta kalan bu küçük dükkânlar mı? Cevabı ne olursa olsun “emek” en büyük değer. Bir zanaatın ardında Yaşar Çakmak, 1960 yılında Dersim’de dünyaya gelmiş. Ailesi, 1954 yılında Hozat’ın Karaca köyünden Dersim’e göç etmiş. Babası, önce çay ocağında çalışmaya başlamış, sonra da elini ayakkabıcılıkla tanıştırmış. Yaşar Usta, babasının izinden gitmiş, ancak hayatının dönüm noktalarından birini 1980’lerin başında yaşamış. Bir gün üniversite sınavına girer, fakat siyasi olaylar nedeniyle okuldan ayrılmak zorunda kalır. O dönemde yaşanan korku dolu günlerden sonra memuriyeti de düşünür, ancak babası ona bu yolu önermez. Babasının öğüdü, “Memurlar benden borç para ister, gel sen zanaat öğren” olur. O günden sonra Yaşar Usta, mesleği öğrenmeye başlar ve yıllar içinde bu işin ustası olur. Ayakkabıcılığın geleceği Yaşar Usta, yaptığı işin sadece bir tamir değil, aynı zamanda bir sanat olduğunu vurguluyor. Mesleklerinin kaybolmak üzere olduğundan endişeli. Ona göre ayakkabıcılığın geleceği, tüketim kültürünün yaygınlaşmasından nasibini almış. Bugün, ucuz ve kısa ömürlü ayakkabılar, insanlar tarafından kolayca satın alınıp, atılıyor. “Bir ayakkabı alırsınız, bir kaç hafta sonra çöpe atılır,” diyor Yaşar Usta. Ama o, bir zamanlar bu mesleğin çok daha değerli olduğunu ve Avrupa’da hala bu işin sanatsal bir değer taşıdığını belirtiyor. Avrupa’da bir kişi aldığı ayakkabıyı yıllarca kullanmak için tamir ettirirken, Türkiye’de tüketim alışkanlıkları daha baskın hale gelmiş. El sanatlarına ilgi azalıyor Yaşar Usta, gençlerin geleneksel zanaatlere ilgi göstermemelerinden şikayetçi. Ancak sadece ayakkabıcılık değil, terzilik, berberlik, kalfalık gibi işçilik gerektiren mesleklerde de aynı sıkıntıyı yaşadığını ifade ediyor. “Gençler sadece okumayı tercih ediyor, ama el işçiliği öğrenmeliler. Çünkü sadece okumakla hayat geçmez,” diyor. Ona göre bu meslekler, tıpkı bir anne hizmeti gibi insanların ihtiyaçlarını gideriyor. Bir ayakkabı tamir edilerek tekrar kullanılabilir, bir terzi de eski elbiseyi yeni gibi yapabilir. Yaşar Usta, bu tür sanatların unutulmaması gerektiğini vurguluyor. Yaşar Usta’ya yılın Ahisi ödülü Yaşar Usta, zanaatındaki başarısını bir adım daha ileriye taşımış. 2015 yılında Dersim’de yılın ahisi seçilmiş. Ahilik, sadece bir meslek değil, bir kültürdür. Ahilik, esnaf ve zanaatkarların, birlikte çalışarak topluma hizmet etmeleri anlayışıdır. Yaşar Usta, bu ödülü almasının sebebini, yaptığı işin insanların ihtiyacını karşılamasında buluyor. “Bize sahip çıkın, bu sanatları yaşatın. Avrupa bunu değerli kılıyor, neden biz de kılmayalım?” diyor. Yaşar Usta’nın çağrısı Yaşar Usta, son sözlerinde bu sanatların ayakta kalabilmesi için gençlerin ilgisini bekliyor. “Ayağa kalkın, bu sanatları yaşatın, zarar etmeyiz,” diyor. Ömrünü bu zanaata adayan Yaşar Usta, hem kendi mesleği hem de diğer geleneksel sanatlar için gelecekten umutlu bir ışık yakmaya çalışıyor. Dersim’de belki de bir gün başka bir genç, Yaşar Usta’nın izinden gider ve bir kadim zanaat daha hayat bulur. Yaşar Usta, yalnızca bir kundura tamircisi değil; aynı zamanda bir kültürün, bir sanatın son temsilcisi. Onun hikayesi, mesleğin kaybolmaması için verdiği mücadelenin bir yansımasıdır. DERSİM/Sevim KAHRAMAN
HIZIR AYI BAŞLIYOR: DOĞANIN VE İNSANLIĞIN KORUYUCUSU
Ocak ayının 14’ü, Dersim coğrafyasında önemli bir başlangıcı işaret eder. Bu bir aylık kutsal süreç, doğanın ve insanlığın koruyucusu Hızır’a adanmış bir dönem. Yardım arayanlara yetişen bir el, dara düşene uzanan bir rehber olan Hızır, Dersim Aleviliğinde insanlığın vicdanını ve doğayla kurduğu kutsal bağı simgeliyor. Peki, Hızır kimdir? Neden Dersim coğrafyasının her taşında, suyunda, dağında onun izleri sürülür? Dersim’de Seyid Sevdin Ocağı’ndan Ali Doğan, bu kadim inancın derinliklerine ışık tutuyor ve Hızır’ın toplum için neden böylesine vazgeçilmez olduğunu anlatıyor. Ali Doğan, Hızır’ın Dersim kültüründe yalnızca bir kurtarıcı değil, aynı zamanda doğanın ruhunu temsil eden kutsal bir enerji olduğunu vurguluyor. Doğanın kutsallığı ve Hızır’ın izleri Dersim Aleviliği’nde Hızır, sadece bir kişi değil, bir yaşam felsefesidir. Ali Doğan, Hızır’ın Dersim kültüründe doğayla iç içe bir anlayışı temsil ettiğini şu sözlerle açıklıyor: “Hızır, toplumumuzun en büyük değerlerinden biridir. Her dua, ritüel ve yaşam pratiğinde Hızır’ın izleriyle karşılaşırız. Hızır sadece bir figür değil, doğanın, insanın ve evrenin enerjisini, gücünü temsil eder. Bazen bir ulu ağaç, bazen bir su kaynağı, bazen de bir dağ olarak karşımıza çıkar. Hızır, binbir donda karşımıza çıkan ve her an yanımızda hissedilen bir hakikattir.” Bu derin bağ, Dersim halkının doğaya bakışını da şekillendiriyor. Doğaya zarar vermenin Hızır’a saygısızlık anlamına geldiği inancı, bölge halkının çevreye olan hassasiyetini artırıyor. Hızır ayı: Dayanışma ve barışın ayı Hızır, Alevi inancında fakirlere yardım eden, zor durumda olanları kurtaran, doğanın düzenini sağlayan ve evrenin dengesini koruyan bir varlık olarak görülüyor. Hızır ayı, Alevi inanç takvimine göre Ocak ayının 14’ünde başlayıp bir ay boyunca devam eder. Bu süreç, doğa ile insanın ilişkisini yeniden şekillendiren ve toplumsal dayanışmayı güçlendiren ritüellerle anılıyor. Bu süreçte oruç tutulur, lokmalar hazırlanır ve komşulara dağıtılır. Cemler, insanların bir araya gelerek dargınlıkları sona erdirdiği, rızalık aldığı, adalet ve dayanışmanın sağlandığı kutsal bir mekanizmadır. Ali Doğan, bu ayın toplumsal birliği güçlendiren önemini şu sözlerle vurguluyor: “Üç gün boyunca Hızır orucu tutulur. Oruç, temiz bir beden ve temiz bir kalple tutulur. Ardından Hızır lokmaları hazırlanır ve komşulara dağıtılır. Bu dönemde Hızır cemleri düzenlenir; toplum bireyleri bir araya gelir, haklarını helal eder ve rızalık temelinde barışır. Hızır ayı, insanın kendisiyle, doğayla ve çevresiyle barış içinde olması için bir fırsattır. Bu ayda yapılan ritüeller, sadece bir ibadet değil, aynı zamanda dayanışmayı yeniden hatırlatan bir öğretidir.” Hızır’ın Evrensel Mesajı Hızır inancı, yalnızca Dersim Aleviliğine özgü bir ritüeller bütünü değil, insanlık ve doğa arasındaki dengenin önemine dair evrensel bir öğretiyi de temsil eder. Ali Doğan, bu öğretinin temelini şöyle ifade ediyor: “Doğa ile insan arasında rızalığa dayalı bir ilişki kurulduğunda Hızır’ın varlığı hissedilir. Temiz bir kalp ve iyi niyetle hareket eden insanlar, Hızır’ı her an yanında bulur. Hızır, sevgi, birlik ve dayanışmanın sembolüdür.” Hızır inancı, modern dünyada kaybolmaya yüz tutmuş birçok değeri hatırlatıyor: Yardımlaşma, doğayla uyum, barış ve sevgi. Dersim coğrafyasının her köşesine sinmiş bu kadim öğreti, bugün insanlığın ihtiyaç duyduğu bir bilgelik kaynağı olmaya devam ediyor. DERSİM/Suay Abak
10 OCAK: GAZETECİLER BASKI ALTINDA HAKİKATİN PEŞİNDE
Türkiye’de ve bölgede gazeteciler, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü yoğun baskıların gölgesinde karşılıyor. İfade özgürlüğüne yönelik saldırılar artarken, gazeteciler tutuklanıyor, yargılanıyor ve hatta katlediliyor. Türkiye 2024 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke içerisinde 158’inci sırada yer alırken Dersim’de gazetecilik yapan Cihan Berk ve Hüseyin Yaşar Sezgin, bu baskılar karşısında mesleklerinin onurunu ve hakikatin peşinde olmanın direncini koruduklarını ifade ediyor. BERK: HAKİKATİN SAVAŞÇILARI BOYUN EĞMEZ Cihan Berk, gazetecilere yönelik baskıları hatırlatarak, sadece haber yaptığı için hapishanede olan meslektaşlarının bulunduğunu belirtti. 7 Ekim 2023’ten bu yana İsrail’in Gazze’de 201 gazeteci ve medya çalışanını katlettiğini, Türkiye’de ise 18 gazetecinin hapishanelerde olduğunu vurguladı. Berk, “AKP-MHP iktidarı gerçeklerin halka ulaşmasını engellemek için gazetecileri hedef alıyor. Ancak Musa Anter ve Metin Göktepe’nin bıraktığı yoldan ayrılmadan gerçekleri halka ulaştırmaya devam edeceğiz. Gerçekleri halka ulaştıranlar her zaman egemenlerin hedefinde oldular. Bizler hakikat savaşçıları olarak baskılar karşısında diz çökmeyeceğiz.” dedi. SEZGİN: DERSİM’DE GAZETECİLİK HEM ZOR HEM ONURLU Hüseyin Yaşar Sezgin ise Dersim’de gazetecilik yapmanın hem zorlu hem de onurlu bir mücadele olduğunu söyledi. Özellikle ekolojik yıkımlara karşı direniş ve inkar politikalarının takipçisi olmanın, kentte gazetecilere büyük sorumluluk yüklediğini ifade etti: “Dersim’de her gün ekolojik, politik ya da sosyal bir mücadele var. Ancak bu dinamizm gazetecileri de sürekli bir baskıya maruz bırakıyor. Kolluk kuvvetleri eylemlerde gazetecilere saldırıyor, gözaltına alıyor. İktidarı eleştiren her haber bir dava tehdidiyle karşı karşıya. Buna rağmen hakikati savunmak ve halkın haber alma hakkını korumak bizim görevimiz.” Sezgin ayrıca, gazetecilik mesleğinin anlamını şu ifadelerle özetledi: “Nazım’ın, Cihan’ın, Metin’in kalemlerinin asla yere düşmeyeceğini bir kez daha belirtmek isterim. Gazetecilerin onurlu mücadelesi devam edecektir. Yaşanan baskılar ne kadar yoğun olursa olsun, biz gazeteciler hakikatin izinde yürümeye devam edeceğiz. Bu halkın, bizden gerçekleri öğrenmeye hakkı var.” SON BİR YILDA 442 GAZETECİ YARGILANDI Son bir yılda Türkiye’de 442 gazetecinin yargılandığı, 26’sının ise tutuklandığı bir dönemde, gazetecilik faaliyetleri giderek zorlaşıyor. Özellikle kadın ve LGBTİ+ gazeteciler, mobbing, taciz ve baskılarla mücadele etmek zorunda kalıyor. Bu yıl, Nazım Daştan ve Cihan Bilgin’in Kuzey ve Doğu Suriye’deki çatışma bölgelerinde haber takibi yaparken katledilmesi, gazeteciliğin risklerini ve önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Gazeteciler, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü’nü tüm bu baskılara rağmen mesleklerinin onurunu savunarak karşılıyor. DERSİM/ Hıdır YILDIZ