Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Ergen (Geçimli) köyünde bulunan tarihi Ergen Kilisesi, yıllardır süren ihmal nedeniyle harabeye dönmüş durumda. Kültürel ve tarihi miras açısından büyük önem taşıyan kilise, koruma altında olmasına rağmen restore edilmedi. Bölge halkı, yapının bir an önce onarılmasını ve turizme kazandırılmasını talep ediyor.
Dersim’in Hozat ilçesine bağlı Ergen (Geçimli) köyünde bulunan tarihi Ergen Kilisesi, yıllardır süren ihmal nedeniyle harabeye dönmüş durumda. Köy muhtarı Bedri Oğuz, kilisenin korunması ve onarımı için başvurular yapılmış olsa da herhangi bir somut adım atılmadığını söyledi. Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenmesine rağmen, bugüne kadar hiçbir restorasyon çalışması gerçekleştirilmedi.
Muhtar Bedri Oğuz, kilisenin korunması gerektiğini vurgulayarak, “Uzun yıllardır bakımsız olan kilisenin onarılmasını istiyoruz. Çok yoğun bir tahribat söz konusu. Yalnızca taşları ayakta kalmış durumda. Bazı taşlar ise bölgedeki evlerin duvarlarında kullanılmış. Yaz aylarında buraya Türkiye’nin dört bir yanından ziyaretçiler geliyor. Turizm açısından da kilisenin korunup bakımının yapılması büyük önem taşıyor. Burası sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda kültürel mirasımızın önemli bir parçası” dedi.
975 Yılında İnşa Edildi
Kilise, taş duvarlarında bulunan kitabeye göre 975 yılında Prens Hancit Mxit tarafından Meryem Ana anısına inşa edildi. Kesme taşlardan yapılan yapının süslemelerinde oyma, kabartma ve kazıma teknikleri kullanılmış. Ayrıca Ermeni kiliselerinde sıkça görülen ve “khatchkar/khaçkar” olarak adlandırılan haç tasvirleri de kilisenin taşlarına işlenmiş.
1915 Ermeni Soykırımı sırasında kilisenin son rahibi içeride yakılarak öldürüldü. O günden sonra köyün ismi Ergany’den Ergen’e, 1950’den sonra ise Geçimli olarak değiştirildi. Yıllar içinde bakımsız kalan kilisenin önce çatısı çöktü, ardından duvarları yıkılmaya başladı. Kilise duvarları zamanla defineciler tarafından tahrip edildi, duvarlara yazılamalar yapıldı.
Tarihi ve Kültürel Önemi Büyük
Dersim’in en büyük kiliselerinden biri olan Ergen Kilisesi, yalnızca bir Ermeni ibadet yeri olarak değil, bölgedeki Alevi toplumu için de önemli bir nokta olarak görülüyor. Aleviler burada mum yakıp lokma dağıtarak inançlarını sürdürüyor. “Acılarımız ortak” diyerek Ermenilere ait bu ibadet yerine sahip çıkan bölge halkı, kilisenin bir an önce korunmasını istiyor.
Köylüler, kilisenin yıllarca definecilerin talanına uğradığını ve yapının taşlarının çevredeki yapıların inşasında kullanıldığını belirtiyor. Kilise içinde yer alan Ermenice yazılar, haç işaretleri ve çeşitli süslemeler büyük ölçüde zarar görmüş durumda.
Tarihi Yapının Kaderi Ne Olacak?
2012 yılında Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu’na yapılan başvuru sonucunda yapı koruma altına alınmış olsa da, bu süreçte herhangi bir restorasyon çalışması başlatılmadı. Bölge halkı ve köy muhtarı Bedri Oğuz, tarihi yapının bir an önce restore edilmesini ve turizme kazandırılmasını talep ediyor.
Dersim coğrafyasında ayakta kalan nadir tarihi yapılardan biri olan Ergen Kilisesi, kültürel mirasın korunması açısından büyük önem taşıyor. Ancak yetkililerin ilgisizliği nedeniyle, bu tarihi miras her geçen gün yok olmakla karşı karşıya.
DERSİM/ Hüseyin Yaşar SEZGİN
