Dersim, yüzyıllardır doğanın şifa gücünü insanlara taşıyan kadim bir coğrafya. Bu coğrafyada yetişen Saniye İldeniz, babaannesinden miras kalan bilgilerle modern tıp ve geleneksel yöntemleri bir araya getirerek insanlara şifa olmaya devam ediyor.
Dersim, yalnızca doğasıyla değil, inanç ve şifa gelenekleriyle de dikkat çeken bir coğrafya. 350’si endemik olan binlerce bitkiye ev sahipliği yapan bu topraklarda yüzyıllardır şifa geleneği sürdürülüyor. Bu gelenek, Dersim’in yerel halkından Saniye İldeniz gibi şifacı isimlerle yaşamaya devam ediyor.
Saniye İldeniz, bu kadim kültürün içinde büyümüş bir kadın. Babaannesinden öğrendiği bilgilerle modern tıbbın önemini harmanlayarak insanlara şifa dağıtıyor. “Ben kendimi denizde bir kum tanesi gibi görüyorum,” diyen İldeniz, öğrendiklerini gençlere aktarmanın önemine vurgu yapıyor.
Dersim’in inanç merkezleri ve doğa ile iç içe geçmiş kültürü, Saniye İldeniz’in çocukluk yıllarında onun en büyük öğretmeni olmuş. Güneş, ay, su ve toprak gibi doğanın unsurlarına saygı duyarak büyüdüğünü anlatan İldeniz, “Her bitkinin bir sebebi olduğuna inandığımız bir coğrafyada yaşıyoruz,” diyor.
BİTKİLER VE DOĞA
Şifa geleneğinin temelini oluşturan bitkilerin dikkatli kullanılması gerektiğini belirten İldeniz, babaannesinden öğrendiği birçok yöntemi aktarıyor. Sirkenin geçmişte hastalıkların tedavisinde nasıl kullanıldığını şu sözlerle dile getiriyor:
“Sirke, yan etkisi olmadığı için yaralardan egzamalara, hatta uyuz hastalığına kadar birçok alanda kullanılmış. Bitkileri sirkeyle yıllandırarak şifalı ilaçlar üretmişler. Cilt hastalıklarından kurşun yaralarına kadar birçok alanda kullanılırdı. Topuk çatlakları, el nasırları gibi sorunlara karşı da bitki köklerinden yapılan kremler yapılırdı. Biz de bu bilgileri günümüze kadar aktarmaya çalışıyoruz.”
MODERN TIPLA GELENEKSELİN HARMANI
Modern tıbbın önemini kabul etmekle birlikte, geçmişten gelen bilgilerin unutulmaması gerektiğini savunan İldeniz, gençlerin bu bilgileri öğrenmesi için daha fazla çaba sarf edilmesi gerektiğini söylüyor:
“Geçmişini bilmeyen, geleceğini bilemez. Doğa bize her zaman bir şeyler öğretir. Biz de bu bilgileri koruyarak yeni nesillere aktarmalıyız.”
Dersim’de 350’si endemik olmak üzere binlerce bitki türü ile bu zenginlik, bölgeyi bir şifa merkezi haline getiriyor. Özellikle papatya, kantaron, adaçayı ve kekik gibi bitkiler, geleneksel tıbbın vazgeçilmezleri arasında. Bu bitkiler sadece hastalıkların tedavisinde değil, aynı zamanda uzu süre saklanarak şifa üretmek için kullanıyor.
GELECEK NESİLLERE MİRAS
Saniye İldeniz, kadim bilgileri geleceğe taşımak için çaba gösteriyor. Gençlerin doğaya ilgisizliğinden yakınan İldeniz, şu çağrıyı yapıyor;
“Gençler maalesef bilgisayar başında zaman geçiriyor. Ancak geçmişini bilmeyen geleceğini bilemez. Doğayı anlamalı, onun dilini öğrenmeliyiz. Çünkü bu bilgiler yalnızca bizim için değil, tüm insanlık için önemli.”
Saniye İldeniz gibi isimler sayesinde Dersim’in kadim şifa geleneği yaşamaya devam ediyor. Doğanın ve inancın iç içe geçtiği bu topraklar, nesiller boyu insanlığa şifa olmaya devam edecek gibi görünüyor.
Özkan Ulucan / Dersim
